Dzisiaj prezentujemy Państwu następne mapy. Pokazują one jak w kolejnych latach powiększał się obszar działalności polskiej administracji szkolnej.
 |
| Źródło: Władze szkolne... |
piątek, 23 listopada 2018
wtorek, 6 listopada 2018
Listopad 1918
W poprzednim poście zamieściliśmy mapę z roku 1917, a tak wyglądał obszar działalności polskiej administracji oświatowej po jej rocznym funkcjonowaniu w przełomowym dla dziejów Polski listopadzie 1918 roku.
 |
| Źródło: Władze szkolne... |
Zob. Władze szkolne w latach 1917/18-1937/38. Zbiór ustaw, dekretów, rozporządzeń, okólników i zarządzeń, dotyczących ustroju i organizacji władz szkolnych Rzeczypospolitej Polskiej, opracował Tomasz Serafin, Warszawa, Nasza Księgarnia, 1938.
środa, 3 października 2018
Tło polityczno-historyczne powstania Biblioteki MWRiOP. Cz 4
Po zapoznaniu się z prezentowanymi w poprzednich postach źródłami informacji pokusiliśmy się o ustalenie najważniejszych wydarzeń i dat związanych z historią Biblioteki MWRiOP. Nasze propozycje prezentujemy poniżej:
1. Akt 5 listopada 1916 r.
Zob. Wikipedia
| Źródło: Wikipedia |
2. Ustanowienie Tymczasowej Rady Stanu w Królestwie Polskim
Zob. Wikipedia
| Źródło: Wikipedia |
3. Wybory Wydziału Wykonawczego TRS i powołanie Józefa Mikułowskiego-Pomorskiego na Dyrektora Referatu Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (23 stycznia 1917 r.).
Zob. Wikipedia
| Źródło: Wikipedia |
4. Uchwalenie regulaminu Rady Stanu i utworzenie departamentów.
Zob. Wikipedia
5. Powołanie Komisji Przyjściowej TRS (25 sierpnia 1917r.)
Zob. Wikipedia
6. Przejęcie przez KPTRS szkolnictwa (1 października 1917 r.).
Zob. Władze szkolne w latach 1917/18-1937/38. Zbiór ustaw, dekretów, rozporządzeń, okólników i zarządzeń, dotyczących ustroju i organizacji władz szkolnych Rzeczypospolitej Polskiej
 |
| Źródło: Władze szkolne... |
7. 13 grudnia 1917 r. KPTRS przekazuje Departamenty Prezydentowi Ministrów Janowi Kucharzewskiemu.
Zob. Wikipedia
8. Antoni Ponikowski Ministrem Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego
Zob. Wikipedia i Konarski Kazimierz, Dzieje szkolnictwa w b. Królestwie Kongresowem 1915-1918, Kraków, skł. gł. Książnica Polska w Warszawie, 1923, s. [255]-259.
| Źródło: Wikipedia |
piątek, 6 lipca 2018
Tło polityczno-historyczne powstania Biblioteki MWRiOP. Cz 3
Powracamy do tekstu dra Józefa Feldmana:
"Ogromna część społeczeństwa okazała się politycznie do wojny nieprzygotowaną rozdartą pomiędzy sprzeczne orjentacje mocarstwa zaś wojujące nie omieszkały posługiwać się w trakcie wojny sprawą polską jako atutem w grze polityczno–wojskowej. Pierwszy krok w tym kierunku uczyniła Rosja: 14 sierpnia wydał naczelny wódz armji carskiej Mikołaj Mikołajewicz odezwę w której obiecywał stworzenie Polski zjednoczonej i „swobodnej w wierze języku i samorządzie“. Za orjentacją rosyjsko–koalicyjną opowiedziało się w przeważającej większości Królestwo dzielił ją niemal bez wyjątku zabór pruski odczuwający bezpośrednio niebezpieczeństwo niemieckiej akcji eksterminacyjnej. Inną postawę zajęła Galicja ciesząca się dzięki ces. Franciszkowi Józefowi od pół wieku swobodami narodowemi przeorana działalnością antyrosyjskich organizacyj wojskowych. O stanowisku jej zadecydowało w rozstrzygającej chwili wystąpienie Piłsudskiego który 6 sierpnia na czele oddziałów strzeleckich wkroczył do Królestwa. Dla poparcia jego akcji zawiązał się 16 sierpnia w Krakowie złożony z przedstawicieli wszystkich stronnictw polskich w Galicji Naczelny Komitet Narodowy którego zadaniem miało być zorganizowanie dwóch Legjonów do walki z caratem. Tarcia wewnętrzne pomiędzy oddaną Piłsudskiemu lewicą socjalistyczną a jego przeciwnikami sprawiły że legjon wschodnio–galicyjski rozwiązał się część zaś członków N. K. N.(narodowi demokraci i konserwatyści wschodnio–galicyjscy) wystąpiła zeń (8 listop.). Pozostały legjon zachodni którego pierwszą brygadą dowodził Piłsudski odznaczył się rychło w walkach na terenie Królestwa Galicji i Bukowiny oraz przy obronie Karpat zaś N. K. N. wzmocniony przedstawicielami stronnictw niepodległościowych zaboru rosyjskiego rozszerzył swą działalność wojskowo–polityczną na Kongresówkę".
Zob. Encyklopedia Gutenberga i Wielka ilustrowana encyklopedja powszechna. T. 13, Polska, Kraków, Wydawnictwo Gutenberga, [ca 1931], s. 183-184.
 |
| Źródło: Wikipedia |
„8 sierpnia 1914 roku, na nadzwyczajnie zwołanym posiedzeniu Dumy Państwowej, poseł kielecki Wiktor Jaroński złożył w imieniu Koła Polskiego deklarację o solidarności narodu polskiego z Rosją w jej walce z Niemcami. Została ona bardzo dobrze przyjęta przez Romana Dmowskiego, który napisał później: „Nigdy w życiu żaden nasz krok polityczny tak mię nie ucieszył".
Źródło: Wikipedia
 |
| Źródło: Wikipedia |
„16 sierpnia 1914 roku powstał w Krakowie, z inicjatywy polskich stronnictw politycznych, Naczelny Komitet Narodowy (NKN) z Juliuszem Leo (później Władysławem Jaworskim) na czele. NKN miał być - co uznali szybko Austriacy - najwyższą instancją w zakresie wojskowej i politycznej organizacji zbrojnych sił polskich, a kierownictwo Departamentu Wojskowego objęli Władysław Sikorski (Kraków) i Aleksander Skarbek (Lwów). W skład NKN-u weszli przedstawiciele 11 partii politycznych z Galicji i 5 z Królestwa, w tym zarówno zwolennicy, jak i przeciwnicy Piłsudskiego”.
Źródło: Wikipedia
poniedziałek, 25 czerwca 2018
Tło polityczno-historyczne powstania Biblioteki MWRiOP. Cz 2
Biblioteka, której dzieje przypominamy, była integralną częścią odradzającego się polskiego systemu administracji państwowej, w tym przypadku - szkolnej. Była ona warsztatem pracy osób, które ten system budowały. Biblioteka ta nie była oczywiście jedyną rządową biblioteką. Swoje biblioteki posiadały również inne resorty z wojskowym na czele (zob. Centralna Biblioteki Wojskowa), ale do tego wrócimy może w innych postach.
Teraz spojrzymy na okoliczności jakie umożliwiły proces odradzania się państwowości polskiej. Wykorzystamy do tego fragmenty tekstu dra Józefa Feldmana z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
 |
| Portret 5-letniego Feldmana autorstwa Stanisława Wyspiańskiego |
 |
| Józef Feldman |
Tekst, który będziemy prezentować, jest zamieszczony w tomie 13 Wielkiej Ilustrowanej Encyklopedii Powszechnej Wydawnictwa Gutenberga na stronach 152-188:
„Wybuch wojny światowej w sierpniu 1914 stworzył dla sprawy polskiej sytuację jakiej daremnie wyczekiwały pokolenia. Pękł łańcuch solidarności pomiędzy trzema rozbiorcami mocarstwa centralne znalazły się w walce śmiertelnej z Rosją”.
 |
| Ziemie polskie po III rozbiorze |
 |
| The Polish Plumb Cake, alegoria I rozbioru Polski, grafika Johna Lodge’a z 1774 roku |
„Zarazem zwaliło się na Polskę cięższe aniżeli kiedykolwiek brzemię klęsk. Ziemie polskie stały się widownią olbrzymich zmagań wśród których niszczały materjalne podstawy bytu zdziesiątkowaniu ulegała ludność. Rekrut polski wcielony do trzech armij rozbiorczych w bratobójczej częstokroć walce ginął za obcą sprawę".
 | |||||||
| Wojska niemieckie w zniszczonej miejscowości polskiej |
 |
| Zburzenie Kalisza, 1914 |
A teraz na chwilę zajrzyjmy do Wikipedii:
"Józef
Piłsudski początkowo nie wierzył, by konflikt serbsko-austriacki mógł
przerodzić się w wojnę między zaborcami, ale 30 lipca 1914 roku wydał
jednak rozkaz mobilizacyjny dla Związku Strzeleckiego. 2 sierpnia
podporządkował sobie Drużyny Strzeleckie, a jednocześnie przyszła zgoda
sztabu austriackiego na dywersyjne działania „wojsk polskich”. O świcie 6
sierpnia z krakowskiej dzielnicy Oleandry wyruszył ku granicy pierwszy
oddział, poprzedzany przez 7-osobowy patrol konny Beliny".
W swym przemówieniu z 3 sierpnia Piłsudski mówił:
"Spotkał was ten zaszczyt niezmierny, że pierwsi pójdziecie do Królestwa i przestąpicie granice rosyjskiego zaboru, jako czołowa kolumna wojska polskiego idącego walczyć za oswobodzenie ojczyzny. Wszyscy jesteście żołnierzami. Patrzę na was jako na kadry, z których rozwinąć się ma przyszła armia polska i pozdrawiam was jako pierwszą kompanię kadrową...".
O godzinie 9.45 żołnierze obalili słupy graniczne pod Michałowicami, wkraczając do zaboru rosyjskiego".
 |
| Józef Piłsudski ze swoim sztabem w Kielcach, sierpień 1914 |
 |
| Odezwa na wkroczenie wojsk polskich |
piątek, 27 kwietnia 2018
Tło polityczno-historyczne powstania Biblioteki MWRiOP. Cz 1
Jak wiemy z artykułu Ziembińskiego, książki jako narzędzie pracy, kupowane były do przyszłej Biblioteki MWRiOP „od chwili powstania Departamentu Oświecenia a następnie Ministerstwa”. Udało nam się to doprecyzować za pomocą pracy Kazimierza Konarskiego - „Departament Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego został ustanowiony na posiedzeniu Wydziału Wykonawczego Tymczasowej Rady Stanu z dn. 23 stycznia 1917r. (…) Dnia 7 grudnia 1917 r. Departament został przemianowany na Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. (…) Jeszcze przed końcem tegoż roku 1917 przeprowadzona została zasadnicza reorganizacja Ministerstwa. (…) Organizacja ta wyrażała się w następującym schemacie (…) Minister. Podsekretarz Stanu. A. Sekretariat Generalny: a) Kancelarja, b) Bibljoteka (...)”. Wydaje się, że dla lepszego zrozumienia prezentowanych tu wydarzeń warto dokładniej przyjrzeć się sytuacji polityczno – historycznej oraz osobom w nich uczestniczących. Do opracowania materiału, który przedstawimy w kolejnych postach, wykorzystamy Wikipedię (internet dostępny na stanowiskach komputerowych w czytelni) oraz podręczne źródło wiedzy dostępne w bibliotece pedagogicznej, jakim jest „ Wielka Ilustrowana Encyklopedja Powszechna” Wydawnictwa „ Gutenberga” wydana w latach 1929 – 1939. Tom XIII poświęcony jest w całości Polsce.
Osobom preferującym krótsze teksty proponujemy artykuł Jana Błachnio „Rada Regencyjna”, opublikowany w czasopiśmie „Mówią Wieki” nr 11 z 2017 r., który jest również dostępny w czytelni na Gocławskiej.
1. Ziembiński Z., Bibljoteka Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, "Przegląd Biblioteczny" R. 2, z. 2 (1928), s. 167-169.
2. Konarski Kazimierz, Dzieje szkolnictwa w b. Królestwie Kongresowem 1915-1918, Kraków, skł. gł. Książnica Polska w Warszawie, 1923, s. [255]-259.
środa, 28 marca 2018
Wielkanoc w zbiorach naszej biblioteki
Z okazji Świąt Wielkiej Nocy życzymy Państwu wszystkiego najlepszego i zapraszamy chętnych do cofnięcia się w czasie...
Subskrybuj:
Komentarze (Atom)