Skąd ta data 7.12.1917? Cz. 4

Źródło: Wikipedia

 

Minął już pewien czas od opublikowania ostatniego posta. Kto chciał porównał prezentowane teksty i dokonał ich analizy. Dzisiaj my pozwolimy sobie przedstawić Państwu swoje uwagi, które niezbicie potwierdzają wcześniejszą tezę. 

Odpowiedź na interesujący nas temat: „Kiedy powstała Biblioteka Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego”, zawarta jest w pierwszym zdaniu materiału Z. Ziembińskiego. Historia biblioteki została przedstawiona w następujących słowach: „(…) Obecna biblioteka Min. W. R. i O. P. powstała przedewszystkiem z książek zakupywanych dla prac organizacyjnych i programowych, prowadzonych od chwili powstania Departamentu Oświecenia następnie Ministerstwa. (…)”. 

Widzimy, że nie jest to artykuł naukowy, tylko zwięzła, ale wyczerpująca informacja o aktualnym stanie biblioteki zamieszczona w dziale „Kronika”, naukowego czasopisma „Przegląd Biblioteczny”. Z tego tekstu dowiadujemy się również, że jego autor był urzędnikiem ministerstwa, od 1922 roku kierownikiem biblioteki, członkiem Komisji Pedagogicznej, redaktorem Szkoły Powszechnej, członkiem Komisji do Oceny Książek do Czytania dla Młodz. Szkolnej.  

Fragmenty zacytowanego powyżej zdania odnajdujemy w zamieszczonym wcześniej poście dotyczącym tekstów „internetowych”, ale o dziwo prowadzą one do błędnych wniosków. 

Oto, jak my odczytujemy to zdanie: 

1. „Obecna biblioteka”, czyli ta opisywana przez Ziembińskiego na przełomie 1927/28 roku (jest to czas powstania i publikacji materiału). Zwrot ten sugeruje jednak, że wcześniej były „inne biblioteki”, może inaczej zorganizowane, pełniące inne zadania (o czym dalej); 

2. „powstała przedewszystkiem z książek zakupywanych”, czyli był jakiś budżet, realizowany według jakiegoś planu – zapotrzebowania, ktoś te zakupy musiał robić, zakupione książki dostarczyć zamawiającym, rozliczyć się z pieniędzy (mamy zatem do czynienia z planowym: gromadzeniem, udostępnianiem, inwentaryzacją, osobą tym się zajmującą); 

3. w dalszym ciągu zdania dowiadujemy się komu zamawiano i po co? - „dla prac organizacyjnych i programowych, prowadzonych” w Departamencie Oświecenia, a następnie Ministerstwie. Mamy tu do czynienia ze „slangowym” określeniem Departamentu Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego przekształconego „następnie” w Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (określenie takie nie dziwi, autor był wieloletnim urzędnikiem Ministerstwa); Obie te instytucje prowadziły (m. in.) prace (w tekście jest użyte słowo „prace” i nie jest to skrót od słowa pracownicy – urzędnicy) organizacyjne związane z utworzeniem polskiej administracji oświatowej (wszystkich szczebli od centralnego w dół), której zadaniem było przejęcie szkolnictwa z rąk okupantów, zarządzanie budżetem, przygotowywanie i realizowanie polskiego prawa oświatowego, w tym programów szkolnych oraz podręczników. Dbały o rozwój naukowy dyscyplin związanych z pedagogiką (szkolnictwem) oraz kształcenie i doskonalenie nauczycieli. Liczba etatowych pracowników, szczególnie w początkowym okresie, nie była duża, dlatego od początku utworzono Rady Departamentowe w skład, których powołano wybitnych obywateli wspierających swoją wiedzą i doświadczeniem poczynania urzędów. 

4. Ostatnie pytanie: od kiedy kupowano książki jako narzędzie pracy i organizowano bibliotekę? - „ od chwili powstania Departamentu Oświecenia a następnie Ministerstwa”. To znaczy od kiedy? Odpowiedź znajdziemy we wspomnianej w poprzednich postach pracy dra Kazimierza Konarskiego „ Dzieje szkolnictwa w b. Królestwie Kongresowem 1915 – 1918”, s. [255]-259. Czytamy: (…) „Departament Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego został ustanowiony na posiedzeniu Wydziału Wykonawczego Tymczasowej Rady Stanu z dn. 23 stycznia 1917r. (…) Dnia 7 grudnia 1917 r. Departament został przemianowany na Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (…) Jeszcze przed końcem tegoż roku 1917 przeprowadzona została zasadnicza reorganizacja Ministerstwa.(…) Organizacja ta wyrażała się w następującym schemacie(…) Minister. Podsekretarz Stanu. A. Sekretariat Generalny: a) Kancelarja, b) Bibljoteka.” (...) [cytujemy tylko interesujący nas fragment, książka dostępna w czytelni PBW]. 

 

Praca wydana przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego ukazała się w 1923 roku. Była pewnie znana P. Ziembińskiemu i znajdowała się z pewnością w zbiorach biblioteki. Może dlatego część historyczną potraktował jednym zdaniem? 

Krótko mówiąc, 7 grudnia 1917 roku, te książki kupowane w celu realizacji zadań merytorycznych Departamentu, w schemacie Ministerstwa noszą nazwę „Biblioteka” i podlegają Sekretarzowi Generalnemu (którym był w tym czasie Kazimierz Konarski [s. 260]). W późniejszych latach biblioteka zmienia swoje miejsce w strukturze organizacyjnej Ministerstwa modyfikując swoje zadania, grupy użytkowników, zmieniając lokalizację. Otrzymuje kolejne regulaminy i statuty. 

Ale o tym najlepiej przeczytać we wspomnianej już pracy Jolanty Dzieniakowskiej pt. „Biblioteka Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (1917-1939).